Het verhaal van de hoofdpersonen
Dr Mishan stelt als econoom vragen bij het axioma van de economische groei.
Hij vindt welzijn het belangrijkste en ziet dat de economische ontwikkelingen dat welzijn in de weg gaan zitten.
De steeds verdergaande productie van 'lopende band zooi' leidt tot vervuiling.
De auto heeft het landschap aangetast en maakt buurten minder aantrekkelijk.
Het reizen, opium voor het volk, leidt tot vliegtuig overlast, lawaai en maakt aantrekkelijke landschappen minder mooi door de contrails.
De sociale kosten van economische groei zijn oa teloorgang van ambachten, dorpsgemeenschappen etc.
De prachtige planeet die we bewonen buiten we uit (voor grondstoffen).
Bossen in Brazilië gaan eraan, waar mensen tegen de stroom in proberen ze te beschermen.
Ook het milieu leidt eronder. De stromen afval worden nog vergroot door afgedankt plastic en in de natuur houdt DDT huis.
Dr Kruisinga gaat uit van een gezond mens in een gezonde natuur. De economische groei mag niet ten koste gaan van welzijn en milieu.
Als staatssecretaris ontwerpt hij verschillende milieuwetten, voor lucht, water en bodem. Het streven naar een gezond milieu wordt tegengewerkt door zijn collega's. De economie moet draaien.
Er moet een maximum gesteld worden aan de welvaartseisen, meent hij. De uitbreiding van de industrie mag als het even kan, niet ten koste gaan van natuur. Er moet een afweging gemaakt worden(?)
Het milieu moet beschermd worden, oa voor drinkwatervoorziening. De vervuiling van de Rijn moet worden teruggedrongen.
Preventie is belangrijk, vervuiling dient vooral voorkomen te worden.
Het opruimen van vervuiling is van belang. Kruisinga verwacht dat het milieu in 10, hooguit 25 jr weer schoon zal zijn.
Bert Garthoff presenteert Weer of geen weer, waarin hij de Nederlandse natuur laat zien, de mooie gebieden. Fop Brouwer, zijn bioloog, geeft uitleg. Garthoff kondigt ook in zijn programma de natuurwandelingen aan van Harry Wals, die NME in NL heeft geïntroduceert.
Hij gaat uit van natuur leren kennen, waarderen en er voor gaan zorgen.
Garthoff schreef een boek, natuur ... inzien, ontzien. Dat laatste, daar gaat het hem om. We moeten de natuur ontzien.
Hij is een groot natuurliefhebber en graag buiten. Buitenlucht acht hij zeer gezond en wil mensen overhalen om ook meer naar buiten te gaan, de natuur in.
Garthoff heeft een groot respect, waardering en bewondering voor de natuur
Aan autorijden heeft hij een hekel (?)
Garthoff gaat de confrontatie niet uit de weg en staat regelmatig oog in oog met industriëlen, oa de directeur van Shell. De discussie over welvaart vs welzijn en industrievestiging vs natuur gaat hij niet uit de weg.
Ondanks zijn beminnelijke stijl en niet-aanvallende manier van gesprek voeren, horen we tussen de regels door zijn voorkeur: natuur boven industrievestiging.
De verwoesting van natuurgebied De Beer kan als vb dienen. Hij heeft in zijn programma daarover zich niet verbitterd uitgelaten, maar wel gepleit voor 'behouden wat er nog behouden kan worden' (?)
Garthoff kijkt verder dan alleen Nederland, alle natuur, overal is zijn natuur. De hele planeet dus
Zijn radioprogramma (hij maakte er vele), kent een ontwikkeling mbt 'milieu'. Zelf onderscheid hij 3 periodes. Luisteraars merkten ook op dat hij steeds meer milieu-onderwerpen in zijn uitzending bracht. Sommigen waren er niet van gecharmeerd dat in zo'n mooi programma zo nodig aan politiek gedaan werd.
Bedrijven bekritiseerde hij regelmatig, waaronder Shell. De schelpen-spaaractie kon geen genade vinden in zijn ogen. Zoveel ton schelpen uit zee gevist, zei een biologieleraar in zijn programma. Het Shell personeelsblad ging daar stevig op in en verweet Garthoff....
Maar slim was het niet van Shell, want de luisteraars waren het goeddeels met Garthoff eens.
Een ander incident betrof de nestkasjes van een dochter van Shell, gemaakt uit plastic.
Vic Langenhoff was journalist en schreef veel over natuur en milieu. Als groot vogelliefhebber maakte hij een vogelatlas. Het verlies van De Beer vond hij schrijnend. Had er al voor die tijd over geschreven. De industrievestiging die ten koste gaat van onvervangbare natuur was dan ook een regelmatig terugkerend thema.
Een kind kwam om in het verkeer, terwijl een ander kind van hem werd aangereden. Voor hem aanleiding om een actiegroep te beginnen: Stop de kindermoord. Een landelijk succes, oa door confrontatie met VVN, dat volgens Langenhoff mede door de industrie betaald werd en daarom partij voor de auto koos. Vic wilde dat de auto niet per definitie de baas was in het verkeer en pleitte voor fietspaden i.p.v. autowegen. De actiegroep heeft een belangrijke rol gespeeld in de introductie van verkeersmaatregelen, zoals woonerven, verkeersdrempels en vrijliggende fietspaden.
Vic recenseerde 'Dode Lente' en was duidelijk geïnspireerd of ingenomen met het boek van Rachel Carson. De aantasting van de vogelstand in NL ging hem zeker aan het hart. Roofvogels legden massaal het loodje door de ook in NL toegepaste landbouwvergiften als DDT.
De discussie welvaart vs welzijn, die in NL rond 1970 een belangrijke zaak was in het publieke debat en zelfs in de verkiezingsprogramma's van politieke partijen, volgde hij op de voet. Zijn standpunt daarin was dat er natuurlijke grenzen aan de economie moeten worden gesteld.
Rachel Carson, belangrijke inspirator voor veel natuurmensen en milieubeschermers, was een gevierd schrijver en wetenschapper. Haar trilogie over de zee, met 'De zee om ons heen' als bekendste werk, had wereldwijd vele lezers. Als mariene bioloog was ze onder de indruk van de oneindige zee. Maar achter haar, op het land, voltrok zich een drama dat haar niet onberoerd liet. Vogels stierven bij bosjes en er was een verdenking van landbouwgif als oorzaak. Ze besloot daarom, 'onvrijwillig', wamt 'iemand moest het doen', om zich hierin te verdiepen en te waarschuwen voor de gevaren. Vier jaar intensief studeren, en contact met deskundigen, leverde een boek op dat 'kogelvrij' was tegen de aanvallen van met name de chemische industrie.
Silent Spring bracht een schokgolf teweeg en een reeks van al dan niet smerige aanvallen op het boek en de boodschapper. Rachel werd voor van alles en nog uitgemaakt, maar bleef kalm. Ca. 50 pagina's met referenties maakten Silent Spring een uitstekend wetenschappelijk onderbouwd werk. Met name door haar bekendheid als schrijfster, maar zeker ook door haar prachtige schrijfstijl werd het boek bij het publiek bekend en geliefd. Men begreep haar zorg en deelde die ook.
Ten onrecht denken mensen dat dit boek over de gevaren van DDT ging. Maar Rachel reikte veel hoger. In al haar boeken spreekt een diepe verwondering voor de natuur. En een grote liefde voor haar. Je zou er een boodschap in kunnen lezen: laten we goed voor de natuur zorgen, want zij is alles (en wij zijn natuur). We zijn onderdeel van de natuur.
Respect, bewondering en zorg. De natuur met rust laten is het devies.
Silent Spring gaat over onze houding naar de natuur, hoe we met haar omgaan, er tegen vechten. Uiteindelijk, zegt Rachel, zullen we dit gevecht met de natuur verliezen.
Ze laat zien dat het web van het leven bestaat, zoals ze dat ook al liet zien in haar zee-trilogie. Het voedselweb strekt zich over de hele wereld uit. Daardoor 'reist' gif ook de hele wereld rond. DDT is overal, op de hoogste bergen en in de diepste zee. Op de Noordpool en in de pinquins op Antarctica.
Daniel Pauly, wereldberoemd visserijspecialist, wetenschapper, zeebioloog. Schreef (mee aan) ruim duizend wetenschappelijke rapporten. Vurig pleitbezorger van zeereservaten. De visserij is een meteoriet. Het is het uitsterven van vis, dat het resultaat is van de industriële visserij op de oceanen. Dankzij steeds grotere 'visfabrieken' met steeds grotere sleepnetten en slimme apparaten om vis op te sporen, wordt de zee leeggevist. Grote exemplaren worden eerst massaal gevangen, tot ze op zijn. Daarna de iets kleinere, en zo voort. Tegenwoordig bestaan de vangsten uit veel kleinere vissen dan toen Pauly zijn werk begon.
Hij is niet speciaal een natuurliefhebber, maar houdt van cijfertjes, patronen. Dankzij ontwikkelingen in de techniek, met name satellieten, kunnen hij en zijn collega's laten zien dat veel industriële visserij illegaal is. Er zijn duizenden visserschepen actief en ze vissen de zeen in rap tempo leeg.
De teruggang in visbestanden zoals biologen dat ooit noemden, ofwel zee ecosystemen is iets dat we niet opmerken. Pauly vond daar een verklaring voor: zijn theorie: Shifting Baseline Syndrome. Elke generatie gaat uit van wat die in het begin van het leven of carriëre aantreft aan natuur. Er is geen kennis van of herinnering aan hoe het lang daarvoor was. Hoe uitbundig of mooi de natuur was in voorgaande generaties.
De standaard zeebiologie-wetenschapper gaat uit van (schriftelijk) wetenschappelijk bewijs. Pauly echter onderzoekt ook anecdotisch bewijs. Verhalen van vroeger, van vissers, biologen, zeevaarders etc. De Doggersbank op de Noordzee was in de Gouden eeuw een plek waar je maar een net hoefde uit te gooien en het zat vol. Tegenwoordig zit daar weinig vis, duidelijk minder dan bijv. een eeuw geleden, toen er vergeleken met de gouden eeuw bijna geen vis te vinden was.
Het idee van SBS blijkt veel algemener toepasbaar dan alleen in de visserij. Het kan een verklaring bieden voor het verdwijnen van natuur en waarom we dat niet opmerken en er ook niet mee 'zitten'
Hueting was al een gevierd jazz pianist toen hij in contact kwam met Prof. Pen, een bekende Nederlands econoom. Pen adviseerde hem economie te gaan studeren. Enige ideeën van Hueting zetten hem daartoe aan. Pen attendeerde Hueting op Mishan, een gek in Engeland met ook zulke ideeën.
Hueting begon vragen te stellen bij economische groei en na te denken over de waarde van wat de economische groei 'waardeloos maakt'. Zijn proefschrift 'Wat is de natuur ons waard' was een baanbrekend werk, dat ook in het buitenland werd opgemerkt.
40 jr heeft Hueting, later milieueconoom bij CBS, gewerkt aan mDNI: een maat voor het nationale inkomen met milieu erin verdisconteerd.
Dat heeft mede geleid tot (monitor) 'Brede Welvaart', een benadering van de welvaart waarin welzijn ook wordt meegenomen.
Hueting hield van de natuur en was ook actievoerder, bijv. tegen aanleg van een weg door een mooi duingebied.
Zijn streven was natuur te behouden door haar te waarderen, niet alleen 'gevoelsmatig', maar ook in harde cijfers, die economen begrepen
Fred Polak was een futuroloog. Hij hield zich bezig met de toekomst. Volgens critici een 'waarzegger' die in de toekomst wilde kijken. Maar dat was hij zeker niet. Zijn wetenschappelijke benadering van de toekomst vond vooral in de VS weerklank. Samen met medestanders richtte hij Mankind 2000 op. Doel was om actief met de toekomst bezig te gaan en mensen en overheden daartoe te bewegen.
Hij inspireerde oa vredesvoorvechter Elise Boulding ,die zijn boek van belang achtte voor het streven naar wereldvrede.
Polak was uit op welzijn (?). We moeten de toekomst niet 'over ons heen laten komen', maar er actief mee bezig gaan, ze bestuderen en er over nadenken: welke ontwikkelingen willen we en welke niet?
Ed Nijpels was milieuminister. Hij had zich verdiept in 'milieu': meters milieurapporten, doorgewerkt aan de rand van een zwembad in Frankrijk.
Zijn NMP (1989) was een vooruitstrevend en baanbrekend milieuplan, dat in veel landen navolging kreeg.
Hij werd in VS uitgenodigd en vertelde erover oa in de Senaat.
Noordwijk, november 1989, was zijn grote moment. Klimaat conferentie. Hij hoopte op een klimaatakkoord en een klimaatfonds. Ondanks de teleurstelling dat het niet bereikt was, was Noordwijk een belangrijke stap en er zou meer volgen, zag Nijpels.
Natuurliefhebber, was 10 jaar was hij directeur van WNF.
Nijpels zette zich in voor milieu, wet- en regelgeving.
Hij bleef klimaat zeer belangrijk vinden. In 2019 pleitte hij ervoor om in de onderhandelingen voor een nieuwe regering het klimaat op 1 te zetten. Nu is hij voorzitter van het Klimaatberaad en wellicht ziet hij een klimaatfonds nog opgericht worden. Dat zou vooral ten dienste zijn van ontwikkelingslanden.
Wubbo Ockels ging de ruimte in en kwam veranderd terug. Hij ervoer, zoals vele astronauten, hoe bijzonder de planeet aarde is en hoe belangrijk het is dat we er goed voor zorgen. Dat laatste lukt niet best. Ockels concludeerde dat we de planeet kapot maken. Dat moet stoppen, vond hij. Mensen moeten hun gedrag veranderen. Dat bleek niet zo gemakkelijk, mensen willen dat niet. Daarom koos Ockels eieren voor zijn geld en stortte zich op duurzame energie. Uit wind, windladder en zon, zonneauto, getijden, plan Afsluitdijk.
David Attenborough, wereldberoemd natuurfilmer. Heeft altijd in zijn films de schoonheid van de planeet laten zien. En in de aftiteling 'Blue Marble', beelden van de planeet aarde vanuit de ruimte, zoals de eerste astronauten haar zagen. Om de kwetsbaarheid van onze planeet te laten zien.
Attenborough ging ervan uit dat als mensen de schoonheid van de natuur zagen, ze ervan gingen houden en er - uiteindelijk - voor gingen zorgen.
Hij zag in zijn leven bijna de helft van de wilde natuur verloren gaan.
in zijn laatste films stelt hij klimaat en milieu nu duidelijk aan de orde. En dat doet hij ook in zijn boek.
Hij pleit voor verbinding met de natuur en ontzag ervoor.
Ook vind hij dat we onze leefstijl moeten aanpassen, om beter voor de planeet te zorgen.
Andre Kuipers ervoer als astronaut het Overview Effect en wil dat graag ook andere mensen laten ervaren. Zijn ruimtereis en verblijf hebben hem veranderd, hij begreep zijn pessimistische bioloog broer beter. De mens is een plaag voor de aarde, we gaan niet goed met de natuur om. We moeten de aarde gelegenheid geven weer op adem te komen.
We moeten weer in balans komen met de natuur en gaan zorgen voor de planeet.
Tamara de Weijer bepleit een gezonde leefstijl. We leven niet gezond, eten ongezond, bewegen te weinig. Ook zingeving hapert.
Lifestyle Medicine ('Leefstijl Geneeskunde') biedt niet alleen voordelen voor menselijke gezondheid. Het is ook beter voor de planeet. ACLM deed onderzoek en concludeert dat de effecten van Lifestyle Medicine positief zijn en de planetaire gezondheid ten goede komen.
Maar het systeem nogal tegen zit. Gezonde leefstijl in onze ongezonde samenleving is lastig, en zeker ook moeilijk vol te houden.
Li An Phoa is ecoloog, wetenschapper en 'milieu juf'. Ze laat mensen zien hoe mooi de natuur is en hoe belangrijk het is om goed voor de planeet te zorgen. Haar voettocht vanaf de bron van de Maas naar de Noordzee heeft veel mensen geïnspireerd. Haar doel: een drinkbare rivier. Ook de IJssel heeft ze afgelopen en de Theems staat op haar programma.
De rivier is een spiegel van de samenleving. Hier lezen we af hoe we met de natuur omgaan. De rivier laat zien hoe we leven, welk afval we produceren en hoe we de natuur bedreigen.
Li An pleit voor verwondering, om het buitengewoon prachtige van de natuur.
En voor eigen verantwoordelijkheid: verantwoord omgaan met de natuur.